Ol risk
Kompiuta mo data teft
Sapos kompiuta ikwibmen blong yu oli no protektem, bae i isi long ol kriminol blong oli stilim data blong yu o infektem kompiuta blong yu iven sapos i nogat onlaen akses – o blong stilim o damejem ikwibmen hemwan. Nating long ol sofistiketd onlaen metod we ol kriminaol oli yusum, hem i isi blong aksesem kompiuta long wei blong enterem propeti blong yu.
Fastaem, sapos hom blong yu (o ol narafala premises wea kompiuta blong i stap) i no sekua gud, yu givim wei i open blong ol kriminol oli save gat akses blong oli save brek in.
Wan narafala komon wei blong oli mekem olsem, oli save trikim olgeta long haos olsem oli giaman se olgeta oli ol man ‘blong ridim meta’, ‘oli savei long properti’ o ‘klinim ol windo’. Be taem oli kam long hoas oli save faenem kompiuta sistem. Hem i no tekem long taem blong ol kriminol ia oli ajivim objektiv blong olgeta taem oli trikim yu o distraktem yu.
Fisikol damej
Olsem long evri samting long hom, ofis, kompiuta ekwipmen blong yu hem i save gat damej olsem long taem blong faea, flad mo aksiden. Be, konsekwens blong i save kam bigwan sapos kompiuta ia storem ol data olsem ol dokumen, ol foto, ol myusik, ol kontak list mo ol bukmaked websaet.
Kipim ol kompiuta blong yu hem oli sef
- Kipim ol doa mo ol windo oli lok.
- Yu no livim wan spea ki i stap aotsaed.
- Yu keaful long hu i letem hem i kam insaed long haos.
- Kipim ol praevet pepa rikod olsem ol paspot, ol bank stetmen mo ol Nasonal Insurens namba, long wan ples we yu lokem mo lokem ki tu sapos i posibol.
- Putumap wan begla alam.
- Yu no advataesem ples we kompiuta ekwipmen oli stap long haos espeseli tru long windo mo ol glas doa.
- Yu tingting blong yusum wan kompiuta loking kebel blong i mekem i had moa blong oli save stilim.
- Konsaltem insurens kampani blong yu o lokol kraem privensen ofisa blong tekem ol adisenal sekuriti advaes.
Ol adisenal advaes blong ol laptop yusa
- Avoidem ol bag we oli luk olsem laptop bag, eksampol wan bag wetem logo blong manufaktura i stap long hem.
- Kipim laptop blong yu wetem yu oltaem. Taem yu no yusum – eksampol long wan hotel rum o long wan miting rum – kipim olgeta long ples we i haed o yu lokemap olgeta. Karem ol laptop long wan han bakej long wan plen o long wan koj o bas.
- Neva livim wan laptop long wan jea blong wan trak o ka. Nating we yu stap long wan ka, laptop blong yu bae i kam valnerebol taem yu stop samples (eksampl, taem yu pak o stap long ol trafik laet).
- Tekem wan bag we oli padem. Fulap laptop oli brok taem oli dropem olgeta.
Sapos PC o laptop blong yu oli stilim o i lus
- Sapos yu gat ol paswod we yu storem oli stap long wan dokumen long PC o laptop blong yu, o yu putum olsem ‘rememba pas wod ia’ bokis long wan websaet, jenisim eni paswod kwiktaem afta long wan stil o taem yu lusum.
- Yu notifaem Polis kwiktaem mo sapos i posibol tekem wan kraem o los referens namba blong yu save trakem mo from insurens.
Limitim ol impak blong wan teft o los
- Mekem wan not long ol kompiuta seriel namba blong i save givhan long taem yu ripotem se hem i lus o oli stilim.
- Yusum wan sekuriti maka blong lebelem ol kompiuta mo ol narafala aetem we oli gat valiu long olgeta.
- Yu neva storem paswod long kompiuta blong yu.
- Mekem sua se kompiuta ekwipmen blong yu oli sef gud.
- Mekem bakap long ol data blong yu (luk Bakap blong moa infomesen)
- Setemap ol yusa akaon paswod blong priventem blong oli aksesem ol data.
- Konsidarem blong setemap wan but paswod blong ol yusa we oli no otoraesed oli no save statem kompiuta. Be, mifala rekomendem hemia nomo sapos yu save se bae yu rimemba but paswed blong yu, nogud bae kompiuta blong yu yu bae oli nomo save yusum.
Ol narafala advaes
- Sretem ol dokumen we oli kontenem ol pesonal infomesen blong yu bifo yu sakem olgeta.
- Sapos hom blong yu i stap long risk from flading, tingting blong loketem ol kompiuta ia aot long denja mo tekem olgeta i go long ol floa we oli stap antap o putum olgeta antap long ol desk. Be no livim olgeta long floa.
- Kipim wan faea ekstingwisa we i stret blong yusum wetem ol elektrikol ekwipmen klosap long kompiuta blong yu.
- Yu keaful taem yu disposem ol bokis we oli save givim infomesen se yu gat ol niufala kompiuta o printa.